پذیرفته شده برای پوستر اصل مقاله (262.17 K)

¹علی جعفری ؛ ²محمد روغنی

¹مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر

²تهران- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد در حال حاضر وضعیت پوشش گیاهی عرصه‌های پخش سیلاب به لحاظ تواتر ناموزون سال‌های تر و خشک که ناشی از اثرات تغییر اقلیم در سطح جهان به شمار می‌رود، از شرایط مناسبی برخوردار نمی‌باشد. لذا با توجه به تعداد دفعات بسیار کم وقایع سیلاب، کمبود رطوبت ذخیره شده طبیعی در خاک عرصه‌های پخش سیلاب، عامل مهمی در عدم استقرار و رشد مناسب گونه‌های موجود در آنها است. بکارگیری روش‌های تلفیقی در استفاده از ریزش‌های جوی در زمان‌هایی که بارش‌های نازله، از مقدار کافی در ایجاد سیلاب‌ها برخوردار نیستند، شرایط مناسبی را در بهبود وضعیت پوشش گیاهی عرصه‌های پخش سیلاب فراهم خواهد نمود. استفاده از نتایج این طرح، ضمن ارتقاء کیفی عملکرد سیستم‌های یاد شده، شرایط مناسبی را جهت ترویج و ترغیب بهره‌برداران برای مشارکت فعال در پروژه‌های مذکور در اختیار مدیران قرار خواهد داد.
فرضیه اساسی در این طرح، امکان‌سنجی بکارگیری سیستم‌های استحصال آب باران در تلفیق با عملکرد سیستم‌های پخش سلاب و بررسی تاثیر آن در افزایش ذخیره رطوبت پروفیل خاک، خصوصا در فصول زراعی و تحت بارش‌های با ویژگی‌های آن در فصل بهار و تابستان می‌باشد. به همین منظور ضمن بکارگیری سامانه‌های سطوح آبگیر در سه تیمار، شامل تیمار شاهد، و تیمارهایی با پوشش سیمانی و پلاستیک(سنگ‌ریزه‌ای) در سه تکرار، تاثیر هریک از تیمارها توسط دادهبردار رطوبت خاک ثبت گردید. هدف از این تحقیق، بررسی نقش و کارایی سامانه‌های سطوح آبگیر در بهبود وضعیت رطوبت عمقی خاک عرصه‌های پخش سیلاب به منظور استقرار و توسعه پوشش گیاهی مثمر می‌باشد.
در این طرح با رفتار سنجی عرصه‌های پخش سیلاب، تاثیر سامانه‌های سطوح آبگیر بر تغییرات ذخیره رطوبتی خاک، در تیمارهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و ضمن تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روشهای آماری و توصیفی مناسب، دستورالعمل نحوه بکارگیری سامانه‌های سطوح آبگیر در عرصه‌های پخش سیلاب و با هدف استقرار گیاهان مثمر تهیه شد. برای مقایسه میانگین‌های تیمار آزمایش، از آزمون دانکن استفاده گردید که نتایج آن در سطح یک درصد از نظر درصد رطوبت بین تیمار شن (میانگین 73/19درصد) و تیمار سیمان (میانگین 00/20 درصد) اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد ولی این دو تیمار برتری معنی‌داری در سطح یک درصد نسبت به تیمار شاهد (56/14 درصد) نشان داد.
در بررسی هزینه‌ی اجرای سامانه با پوشش سیمانی و سنگ‌ریزه بدلیل هزینه کمتر، سامانه با پوشش سنگ‌ریزه توصیه می‌شود.
همچنین در استفاده از سامانه‌های سطوح آبگیر باران در هنگام استفاده از فیلتر سنگریزه‌ای برای افزایش و ذخیره رطوبت پروفیل خاک در ناحیه توسعه ریشه درخت دیم و گیاهان مرتعی کاشته شده تاثیر بسزایی داشته به طوری که استفاده از فیلترهای سنگریزه‌ای برای مناطق دامنه‌ای جهت افزایش رطوبت خاک پیشنهاد می‌شود.

سامانه‌های سطوح آبگیر؛ پخش سیلاب؛ رطوبت خاک؛ فیلترهای سنگریزه‌ای؛ باغات دیم؛ استحصال آب باران

ارزیابی اثربخشی و عملکرد طرح‌های استحصال آب باران