- |
-
شناسایی پتانسیل ایجاد رواناب به‌منظور تثبیت کانون فرسایش بادی و گرد و غبار (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کهنک غرب سیستان)
پذیرفته شده برای پوستر
اصل مقاله (673.99 K)
نویسندگان
1مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل
2دانشگاه گرگان
چکیده
محدوده مورد بررسی در دو منطقه میل نادر و کهنک واقع در شمال غرب سیستان قرار دارد. منطقه میل نادر یکی از کانون-های مهم فرسایش بادی در منطقه سیستان محسوب می‌شود. هدف از اجرای این پژوهش شناسایی پتانسیل ایجاد رواناب در حوزه آبخیز کهنک به‌منظور تثبیت کانون فرسایش بادی و پدیده گرد و غبار میل نادر می‌باشد. برای اجرای این پژوهش وضعیت فرسایش منطقه میل نادر که تحت تاثیر فرسایش شدید قرار دارد و به عنوان یکی از کانون‌های گرد و غبار سیستان شناخته می‌شود، مورد بررسی قرار گرفت. از طرفی پتانسیل رواناب حوزه آبخیز کهنک که قابل انتقال به این کانون فرسایش بادی برای تثبیت آن است، برآورد شد. بدین منظور بررسی کتابخانه‌ای انجام شد و مطالعات موجود در خصوص حوزه آبخیز کهنک جمع‌آوری گردید. همچنین با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000، نقشه‌های مورد نیاز ترسیم شد و بر اساس آنها بازدیدهای میدانی انجام گرفت. کار شناسایی تکرار سیل با استفاده از اطلاعات مردمی و داده‌های آمار هواشناسی انجام گرفت. پوشش گیاهی حوزه آبخیز تجزیه و تحلیل شد. مقدار رواناب‌های حوضه بر اساس روابط تجروبی روش SCS و بازدیدهای صحرایی برآورد شد. وضعیت اقتصادی و اجتماعی، زیست محیطی حوضه بررسی شد و در نهایت مقدار روانابی که از آن خارج می‌شود محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که منطقه میل نادر فاقد پوشش گیاهی و تمام سطح آن تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد. بررسی حوزه آبخیز کهنک نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از مساحت حوضه را زمین‌های لخت و عاری از پوشش گیاهی تشکیل می‌دهد که میزان نفوذپذیری آنها بسیار محدود است. با توجه به بارندگی حدود 80 میلیمتر حوزه آبخیز کهنک، میزان رواناب سالانه این محدوده با استفاده از روش SCS برابر 65940000 متر مکعب برآورد شد که بدون هیچگونه استفاده‌ای به پایین دست در نزدیک منطقه میل نادر جریان می‌یابد و علاوه بر آن جاده‌ها و پل‌ها را نیز تهدید می-کند. بررسی میدانی نشان داد که بارندگی حدود 10 میلی متر در منطقه باعث ایجاد رواناب می‌شود، بطوریکه سالانه 3-2 سیلاب در این منطقه جاری و در گودالی در غرب منطقه میل نادر ذخیره و بدون هیچگونه استفاده‌ای تبخیر و از دسترس خارج می‌شود. بررسی نشان می‌دهد کنترل و هدایت حدود 10 درصد از این سیلاب‌ها به محدوده کانون فرسایش بادی میل نادر، سالانه حدود 1300 هکتار از این عرصه تثبیت و از بحران‌های زیست محیطی منطقه جلوگیری می‌شود. نتیجه‌گیری می‌شود با توجه به وجود زمینه ایجاد سیلاب در سطوح آبگیر کهنک و همچنین حرکت ثقلی آن به کانون گرد و غبار در منطقه میل نادر، کارآیی بالایی در تثبیت این منطقه بحرانی دارد.
کلیدواژه ها
موضوعات