پذیرفته شده برای پوستر اصل مقاله (859.9 K)

¹حشمت اله آقارضی ؛ ²حمیدرضا میرداودی؛ ³حمید رضا پیروان؛ ⁴علی اکبر داودی‌راد

¹مسئول بخش تحقیقات آبخیزداری

²محقق بخش تحقیقات منابع طبیعی مرکزتحقیقات کشاورزی استان مرکزی

³رییس گروه تحقیقات مهندسی حفاظت آب و خاک دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

⁴استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک وآبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

سازندهای مارنی اصولا نفوذپذیری کمی دارند بنابراین بارش در این مناطق رواناب قابل توجهی تولید می‌کند بخصوص وقتی این مناطق شیب‌دار باشند تولید رواناب تشدید می شود. بنابراین سازندهای مارنی یکی از منابع اصلی تولید رواناب و رسوب به منابع آبی است. اما گیاهانی وجود دارند که در اراضی مارنی شیب دار می رویند. شناسایی، تکثیر و کشت آنها می تواند تولید رواناب در این سازندها را کاهش داده و از آنها محافظت نماید. سازندهای مارنی خصوصیات مختلف دارند.برخی قابلیت رویش گیاه دارند و با قرق پوشش گیاهی آنها احیا ء می شود و یا می توان در آنها بوته کاری نمود. برخی سازند ها سخت هستند و در مقابل فرسایش مقاوم هستند. برخی سازندها قابلیت احیاء بیولوژیک نداشته و نفوذ پذیری کمی دارند و در اثر بارش جریان سیلابی با غلظت زیاد گل تشکیل می شود.بنابراین شناخت مارن های منطقه و گیاهان قابل رویش، قبل ازهرگونه عملیات آبخیزداری لازم است ، تا در هر خاک مارنی عملیات مخصوص به آن انجام گیرد. به همین منظور پروژه تحقیقاتی" شناسایی پوشش گیاهی در منطقه مارنی بازرجان تفرش" در استان مرکزی در حال اجرا است تا انواع مارن و پوشش گیاهی آنها شناسایی شوند. بعد از شناسایی گیاهان قابل رشد در اراضی شیب دار مارنی در فاز بعدی پروژه اقدام به تکثیر و استقرار گیاهان به منظور حفاظت از اراضی شیب دار مارنی خواهد شد. در این پروژه با بازدید های صحرایی و استفاده از نقشه های زمین شناسی مشخص شد در این منطقه انواع مختلف مارن وجود دارد که شامل مارن کرتاسه (دوران دوم ) ، مارن ائوسن (دوران سوم) و سازند قم است. این مارن ها عمدتا مربوط به محیط دریایی هستند لذا دارای پتانسیل رویش پوشش گیاهی دارند.بعد از تعیین نوع مارن، برای شناسایی گیاهان اقدام به گشت زنی در منطقه شده و برای برداشت مشخصات گیاهی از روش ترانسکت و پلات استفاده شده، نمونه های گیاهی جمع آوری و در هرباریم بخش منابع طبیعی و برخی نیز در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع مورد شناسایی قرار گرفتند. تا این مرحله بیش از بیست نوع گیاه شناسایی شده است برخی از آنا گیاهان یکساله که نقش چندانی در کاهش فرسایش ندارند ولی تعداد زیادی از گیاهان چند ساله بوده و با تاج پوشش انبوه و ریشه عمیق با توسعه جانبی نقش بسیار مهمی در حفاظت از خاک های مارنی ایفا می کنند . نتایج استنتاجی نشان داده که در عملیات آبخیزداری برای مارن کرتاسه و ائوسن به راحتی می توان بوته کاری انجام داد و تولید رواناب ، رسوب و فرسایش را کاهش داد.

مارن؛ پوشش گیاهی؛ فرسایش؛ تفرش

کارایی سامانه‌­های سطوح آبگیر باران در حفاظت آب و خاک با تأکید بر تثبیت کانون‌های گرد و غبار و کاهش فرسایش و رسوب