پذیرفته شده برای ارائه شفاهی اصل مقاله (610.83 K)

¹مسیب حشمتی ؛ ²محمد قیطوری؛ ³محمود عرب خدری؛ ⁴یحیی پرویزی

¹بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه

²بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.

³پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

⁴مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

تخریب جنگل‏های زاگرس نقش مهمی در تشدید سیل و رسوب دارد و بی‏شک بدون حفظ باقی‏مانده جنگل‏های زاگرس مهار پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی از جمله سیل، فرسایش، رسوب و ریزگرد (گرد و غبار) غیر ممکن است.هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیرات تغییر کاربری جنگل‏های زاگرس بر سیل‏خیزی و رسوبزایی از کاهش کیفیت خاک بود که در بخشی از جنگل‏های استان کرمانشاه اجرا شد. به‏این منظور ابتدا یک محدوده جنگلی و دیمزار حاصل از آن انتخاب و و میزان تولید رسوب هر دو کاربری با استفاده از بارانساز قابل حمل در صحرااندازه‏گیری شد. در مرحله بعدی اقدام به نمونه‏برداری خاک سطحی شد و پس از آزمایشات فیزیکی و شیمیایی، عناضر غذایی و فرسایش‏پذیری آنها نیز مشخص گردید. نتایج این بررسی نشان داد که هفت ویژگی مهم و کلیدی خاک که در پایداری، حاصلخیزی و ظرفیت نگهداری رطوبت خاک موثرند متاثر از تغییر کاربری با آسیب جدی مواجه شدند. این ویژگی‏ها شامل پایداری خاکدانه‏ها، وزن مخصوص ظاهری، کربن آلی، ازت کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم و CEC بود. البته در همه نمونه‏های مورد آزمایش مجموع رس و سیلت حدود 80 درصد بود که موجب تشکیل خاک با بافت سنگین گردیده است. متعاقبا نیز عامل فرسایش‏پذیری خاک (K) و نیز شدت تولید رسوب در دیمزار افزایش چشمگیری یافته بود. بر پایه نتایج این تحقیق مهمترین ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک مرتبط با پایداری، حاصلخیزی و نگهداری رطوبت بر اثر تغییر کاربری و تبدیل به دیمزار کم‏بازه آسیب جدی دید است. اکوسیستم‏ جنگلی زاگرس به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و زمین‏شناسی نقش کلیدی در استحصال آب باران، تغذیه آبهای زیرزمینی، کنترل سیل و گرد و غبار دارد. با ادامه روند فعلی تغییر کاربری و تخریب این اکوسیستم بی‏همتا، علاوه بر تشدید انتشار کربن آلی و گرمایش زمین، به‏دلیل افزایش سطح خاک لخت در اراضی شیبدار، ضریب رواناب و تبخیز افزایش یافته و با تداوم روند فعلی شخم نامناسب، سوزاندن بقایای محصول و تردد ماشین‏آلات، بحران کم‏آبی بیش از شرایط کنونی تشدید و فراگیر خواهد شد.

دیمزار کم&rlm؛ بازده؛ جنگل&rlm؛ های زاگرس؛ پایداری خاک؛ کربن آلی

مدیریت بحران کم‌­آبی با تأکید بر بهره­‌وری آب سبز و کاهش تبخیر